به گزارش قدس آنلاین، در این برنامه، حسام الدین سراج استاد آواز ایرانی، محمد اسماعیل آذر استاد شعر ایرانی، حسن بلخاری قهی استاد زیبایی‌شناسی و متین رضوانی پژوهشگر حوزه موسیقی ایرانی، میزبان هنرمندان آوازخوان از سراسر ایران هستند.

«چهارگاه» که بامداد هر روز از ساعت ۰۳:۳۰ تا اذان صبح راهی آنتن شبکه چهار می‌شود به گونه‌های شعر، فرهنگ و ادبیات آوازخوانی، مناجات‌خوانی در نقاط مختلف ایران می پردازد. این برنامه در عمارت تاریخی عین الدوله (نگارخانه برگ) ضبط شده و اساتیدی که در آن حضور دارند بر غنای فرهنگی و ادبی اش می افزایند. این برنامه علاوه بر پخش سحرگاهی، هر روز ساعت ۹:۳۰ صبح و ۲۲ شب هم بازپخش دارد.

دکتر اسماعیل آذر، مجری برنامه «چهارگاه» که سابقه اجرای برنامه های مناسبتی ماه مبارک رمضان را دارد در کنار دو تن از اساتید دانشگاه و یک پژوهشگر موسیقی به میزبانی مفاخر گمنام موسیقی ایرانی می روند. او درباره وجه تمایز «چهارگاه» با دیگر برنامه های سحرگاهی تلویزیون در ماه مبارک رمضان به خبرنگار ما می گوید: در این برنامه سه استاد حضور دارند استاد حسن بلخاری که استاد تمام دانشگاه هستند، بنده و آقای حسام الدین سراج که استاد بازنشسته دانشگاه تهران هستند. هر سه نفر در حیطه مطالعاتی و کاری خودمان، مرتبه استادی داریم.

او اضافه می کند: این برنامه، موضوعی ناشناخته و گمشده از پاره های فرهنگی کشورمان را زنده می کند یعنی موسیقی نواحی، چاووشی خوانی ها و گوشه های موسیقی که در تعزیه کاربرد دارد. محور موضوعی برنامه، آیین هاست بنابراین موضوعاتی که به هنرهای آیینی وصل می شود از جمله موسیقی ایرانی، نواحی، مقامی، دستگاهی، چاووش خوانی، سحرخوانی، تعزیه خوانی و ... مورد بحث قرار می گیرند و در هر قسمت اطلاعات زیادی به بیننده منتقل می شود، در واقع مخاطبان اطلاعاتی را که پیش از این نشنیده یا به آن توجه نکرده اند را در این برنامه می شنوند.

* یک تنه بار دو وزارتخانه را بر دوش کشید

آذر با قدردانی از همراهی مدیر جوان شبکه چهار در تولید این اثر یادآور می شود: یکی از میزبانان برنامه، آقای متین رضوانی است که بنظرم از عجایب روزگار است. او بیش از ۴۰ هزار نغمه را در گوشه ها، موسیقی های محلی، چاووشی ها، سحرخوانی ها، آیین های رمضانی و... ثبت کرده، حضور این پژوهشگر جوان و دغدغه مند در این برنامه بسیار مغتنم است.

وی ادامه می دهد:  باید قدردان او باشیم که سالها زحمت کشیده و قرض کرده تا چنین کار بزرگی را انجام دهد. آقای رضوانی بدون اینکه از جایی کمک مالی شود، به تنهایی باری از دوش وزارت میراث فرهنگی و وزارت ارشاد برداشته است، بدون اینکه کسی از آن مطلع باشد. او کارمند وزارت میراث یا ارشاد نیست که حسب وظیفه بخواهد چنین کاری کند بلکه از سر عشق و دلسوزی برای فرهنگ و هنر ایران، چنین کرده است.

به گفته این استاد ادبیات، متین رضوانی با بودجه شخصی و با تنگدستی، کاری مهم و قابل ستایش در شناسایی و جمع آوری موسیقی های فراموش شده انجام داده است. آذر می گوید: تمام مهمانی که به برنامه دعوت شده اند، او را می شناسند و با لقب استادی، خطابش می کنند چرا که به گوشه ها و دستگاه های موسیقی ایرانی مسلط است.

این استاد تمام زبان و ادبیات فارسی با بیان اینکه موضوعاتی که در برنامه مطرح می شود از مباحث مورد تسلط اساتید حاضر در «چهارگاه» است، خاطرنشان می کند: مثلا وقتی درباره «زیبایی» صحبت می شود همه اساتید از منظرهای مختلف به این مقوله می پردازند و اطلاعات نو و تازه ای را به زبانی ساده بیان می کنند.

* جهانی است بنشسته در گوشه ای

دکتر آذر که پژوهش هایی در حوزه موسیقی ایرانی داشته است درباره اینکه سلیقه موسیقایی مردم به چه سمتی رفته و این سلیقه چقدر می تواند در فهم و درک مردم از زندگی اثرگذار باشد، می گوید: آن موسیقی که با عنوان موسیقی پاپ در جامعه رایج شده، متن هایش اصلا شعر نیست و حرفهایی بیهوده و گاه بی سروته است که خواننده می خواند. البته خوانندگان معدودی هستند که در حوزه موسیقی پاپ، اطلاعات و آثار خوبی دارند و شعر را می فهمند ولی بسیاری به شعر، توجه ندارند و حرفهای بیهوده می زنند.

او اضافه می کند: گاهی محتوای آنچه می خوانند، مبتذل است و تولید فساد در جامعه می کند شاید به کُندی اما این اتفاق می افتد و موسیقی فرهنگی و ملی ما را نابود خواهد کرد. متاسفانه بسیاری از خوانندگان هم آنطور که انتظار می رود زحمت نمی کشند تا آثار موسیقیایی خوب بسازند یا شعرهای خوب بخوانند، این ها باعث می شود که موسیقی حیات بخش ایرانی فراموش شود درحالیکه موسیقی برای مردم، خوراک و تغذیه معنوی است.

به گفته این استاد ادبیات، موسیقی اصیل ایرانی، یک تحفه ارزشمند و تافته جدابافته است و در این زمانه به آتش زیرخاکستر می ماند که برنامه «چهارگاه» خاکسترها را پس می زند تا آتش آن شعله ور شود.

آذر یادآور می شود: برخی از مهمانانی که به برنامه دعوت می شوند آنقدر بافصلیت و کرامت هستند که گویی جهانی است بنشسته در گوشه ای.

وی تاکید می کند: هرچه سلطه موسیقی خوب و فاخر کم باشد موسیقی مبتذل و سطحی، یکه تازی می کند. گفت نوای بلبلت ای گل کجا پسند افتد که گوش و هوش به مرغان هرزه گو داری؟ وقتی صداهای بد، معیار شود اگر گوش صدای خوب را بشنود آن را صدای ناموزون تلقی می کند.

* سحر با باد می گفتم حدیث آرزومندی

او درباره اینکه چرا جنس برنامه هایی همچون «چهارگاه» در رسانه ملی کم است، می گوید: چون رسانه به چنین موضوعاتی کم توجه است، رسانه ها باید این فهم را در جامعه ایجاد کنند و سلیقه بصری مردم را ارتقا دهند. رسانه ها بایستی چنین مطالبه ای داشته باشند و دلسوز و دغدغه مند فرهنگ و هنر کشور باشند. ما باید حافظ اصالت های تاریخی خودمان باشیم.

آذر با بیان اینکه برنامه های سحرگاهی تلویزیون معمولا به برنامه های تکراری مناجات خوانی یا برنامه هایی شبیه به آن خلاصه می شوند، «چهارگاه» را یک برنامه سحرگاهی متفاوت توصیف کرده و درباره زمان پخش آن یادآور می شود:  گفت «سحر با باد می گفتم حدیث آرزومندی، خطاب آمد که واثق شو به الطاف خداوندی» در هیچ کجا، میخانه ها در سحرگاه باز نیستند. در فرهنگ ما، زمان سحر، اوقات خاص با خدا سخن گفتن است چون خستگی های روزمره از بین می رود و چسبندگی های آدمی به دنیا و متعلقاتش کمتر می شود، آدمی در گاه سحر، آرام تر است و می تواند با خدا سخن بگوید. سخن گفتن با خدا، دوسویه است و نه یک سویه. آدمی وقتی با خدا صحبت می کند، احساس آرامش و آسایش دارد و این در رفتار، گفتار و کردار روزمره اش اثر می گذارد.